Valbeveiliging
In de eerste plaats wordt aangeraden om werken op grote hoogtes te vermijden, maar als dat niet mogelijk is en/of het plaatsen van veiligheidshekken of -rails onvoldoende is, wordt valbeveiliging ten zeerste aangeraden. Bij werken vanaf 2,5 meter hoogte met valgevaar is valbeveiliging zelfs verplicht als er geen andere veiligheidsvoorzieningen mogelijk zijn. Verder is het noodzakelijk dat er daarnaast een reddingsplan is opgesteld. Valbeveiliging kan op verschillende manieren bescherming bieden. Een val kan worden voorkomen, maar valbeveiliging kan er ook voor zorgen dat de gevolgen van een val beperkt blijven.
In het algemeen zijn er een aantal zaken waarmee rekening moet worden gehouden als men werkt op grote hoogte en/of bij het gebruik van beschermingsmiddelen.
- Verankering: bij elk valbeveiligingssysteem is het belangrijk dat er goede verankering is. De ankerpunten moeten op de juiste plaatsen worden aangebracht en zonder twijfel stevig genoeg zijn om een eventuele val op te kunnen vangen.
- Lichaamsondersteuning: het gekozen valbeveiligingsharnas moet passen bij het type werk. Er zijn harnasgordels, heupgordels, middelen voor hoog werk, middelen waarin men kan hangen, enzovoort.
- Verbindingsmiddelen: dit zijn de verbindingen tussen het harnas en de verankering. Dit is minimaal een vanglijnsysteem met schokabsorberende vanglijn. Dit kan worden gecombineerd met een vanglijn van vaste of variabele lengte, rugbevestiging, een lijn met Y-splitsing en/of zelf oprollende lijnen van band of staaldraad.
- Reddingsmiddelen: dit deel van een valbeveiligingsplan wordt vaak niet of onvoldoende uitgewerkt. Bedenkt dat letsel door ophanging al na vijf minuten op kan treden, terwijl redding vaak niet binnen die vijf minuten aanwezig kan zijn. Er zijn verschillende middelen beschikbaar om iemand snel en veilig te kunnen redden voordat professionele hulp aanwezig is.
Het aanbod aan valbeveiligingsmiddelen bestaat uit de volgende soorten:
- Harnassen
- (Automatische) valstopapparaten
- Vanglijnen
- Positioneringslijnen
- Veiligheidshaken
- Ankerpunten
Harnassen
Het is belangrijk om het juiste type harnas te kiezen. Deze harnassen zijn beschikbaar in vele mate, zodat er altijd eentje is die goed past. Overigens past een standaardmaat bij de meeste werkers. Overleg met uw leverancier om de juiste maat te kiezen.
Een harnas is een persoonlijk beschermingsmiddel, dat dus maar door één persoon tegelijk gebruikt mag worden. Voor gebruik moet deze persoon passen of het harnas goed zit en indien nodig moet het harnas worden aangepast aan de grootte van de persoon. De banden van het harnas moeten onder de billen van de gebruiker goed op de plek zitten en de rugplaat moet goed tussen de schouderbladen passen. Het harnas moet zo dicht mogelijk om het lichaam zitten, zo lang de gebruiker nog goede bewegingsvrijheid blijft houden. In de handleiding van het product wordt omgeschreven hoe het harnas aangetrokken dient te worden.
(Automatische) valstopapparaten
Tijdens het vallen treden grote krachten op. Een juiste combinatie van harnas, valstopper en valdemper zorgt ervoor dat er nooit meer dan 4,5 à 5,5 kN op het lichaam wordt uitgeoefend. Dit is een kracht die geen schade aan het lichaam oplevert.
De meeste valstopapparaten zijn zowel geschikt voor gebruik bij klimmen, dalen als horizontale verplaatsing. Let op: niet alle valstopapparaten zijn dus voor alle werkzaamheden geschikt! Het ophangpunt van de beveiliging dient natuurlijk altijd boven het hoofd van de gebruiker bevestigd te worden.
Vanglijnen
Vanglijnen zijn onder te verdelen in twee soorten:
- Veiligheidslijnen, deze zorgen ervoor dat iemand niet in een gevaarlijke situatie komt.
- Schokabsorberende vanglijnen, voor als er nog steeds valgevaar blijft bestaan.
Let er bij de keuze van het soort vanglijn dus op bij wat voor soort werkzaamheden deze gebruikt moet gaan worden. De lijn moet ook de juiste lengte hebben. De lijn moet lang genoeg zijn om de gebruiker genoeg bewegingsvrijheid te geven bij de werkzaamheden, maar kort genoeg om ervoor te zorgen dat de gebruiker niet alsnog op de grond of tegen/op andere objecten kan vallen. Ook het materiaal van de lijn speelt een rol. Draadkabel is vooral geschikt voor werken bij hitte of in de buurt van scherpe delen, waar touw of band geschikter is voor de meeste andere werkomgevingen.
Let er bij het berekenen van de lengte van de lijn op, dat de totale valafstand groter is dan alleen de lengte van de lijn. De schokdemper van de lijn rekt namelijk ook nog flink uit en de lengte van de gebruiker dient hier ook bij opgeteld te worden. Verder wordt aangeraden om een meter extra als veiligheidsfactor aan te houden. Bij een twee meter lange veiligheidslijn kan dus zomaar een totale valafstand van bijna zeven meter horen.
Verder is het aan te raden om alle veiligheidscomponenten van dezelfde fabrikant te bestellen. Veiligheidscomponenten van verschillende fabrikanten zijn namelijk niet altijd goed op elkaar afgestemd.
Positioneringslijnen
Deze lijnen bieden geen bescherming tijdens een val, maar voorkomen juist de val. De lijn wordt aan een vast punt vastgemaakt en is net lang genoeg om goede bewegingsvrijheid te bieden, maar kort genoeg om te voorkomen dat de gebruiker voorbij een bepaald punt – bijvoorbeeld een dakrand – kan komen. Hierbij houdt de gebruiker zijn handen vrij, zodat de werkzaamheden ongestoord uitgevoerd kunnen worden. Positioneringslijnen bieden dus geen valbeveiliging en moeten altijd worden gebruikt in combinatie met een vanglijn.
Veiligheidshaken
Veiligheidshaken zijn onderdeel van de meeste soorten valbeveiliging. Alle haken die door ons geleverd worden zijn van aluminium en hebben een weerstand van ten minste 15kN. Toch zijn er verschillende soorten haken. Ze kunnen variëren in formaat en er zijn verschillende soorten sluitingsmechanisme. Sommige haken zijn met maximaal twee handmatige handelingen openen, maar de meeste hebben een draaimechanisme of automatische sluiting.
Ankerpunten
Dit zijn de punten waaraan de valbeveiliging wordt bevestigd. De keuze van het soort verankering hangt af van de werkzaamheden die worden uitgevoerd. Het ankerpunt moet zich bevinden op een plek waarbij de valbeveiliging de werkzaamheden niet hindert, maar nog belangrijker is dat het ankerpunt stevig genoeg is om een val op te vangen. Goede ankerpunten zijn vaak een stalen paal, betonnen zuil of rail en ook een steiger is over het algemeen stevig genoeg om als ankerpunt te gebruiken. Overleg echter altijd met plaatselijke instanties voor advies en/of verduidelijking.
Normeringen
Alle valbeveiliging is CE-gekeurd volgens de van toepassing zijnde EN-normen. Werkgevers zijn verplicht om medewerkers de gelegenheid en middelen te bieden voor een goede valbeveiliging bij werken op grote hoogte. De valbeveiliging moet jaarlijks worden gekeurd door gecertificeerde mensen, wat moet worden bijgehouden op een registratiekaart. Los van deze inspecties moet de gebruiker de valbeveiliging voor gebruik blijven controleren. Met slechts een enkele uitzondering mag persoonlijke bescherming slechts door één persoon tegelijk gebruikt worden.